احساس تنهایی.عشق.خنده.بیخالی.تجربه شادی در این وبلاگ

آغاز تشکیل وزارت آب و برق (که بعدها به وزارت نیرو  تغییر نام و وظیفه پیدا کرد) از اولین نظام نامه موسسه برق تهران مصوب بیست و پنجم مهر ماه 1315 که به منظور برق رسانی به منازل و معابر شهر تهران تاسیس شده بود؛ و قانون اجازه تاسیس بنگاه آبیاری مصوب بیست و نه اردیبهشت سال 1322 که وظیفه اش توسعه و اصلاح امور آبیاری کشور بود؛ به وجود آمد. وضعیت‌ ساختار اداری‌ دولت‌ پس‌ از مشروطه‌ تا سال 1342 که‌ وزارت‌ آب‌ و برق‌ تأسیس‌شد،  همیشه‌ بگونه‌ای‌ بوده‌ که‌ ضرورت‌ تمرکز مربوط به‌ امور آب‌ و برق و انرژی‌ در یک‌ مجموعه‌ منسجم ‌احساس‌ می‌شد. ‌به وجود آمدن تاسیسات سدهای مخزنی در نقاط مختلف کشور (لار، لتیان، درودزن، زرینه رود، و...) قانون اجرای انتقال برق ازطریق خطوط هوایی(2/3/1339) و وجود  چندین‌ دستگاه‌ که‌ متکفل‌ مسئله‌ آب رسانی و برق رسانی ‌بوده‌اند نیز هیچگاه ‌راهگشای‌ حل‌ معضلات‌ جامعه‌ نبوده‌ است‌. بنابراین، دیدگاه های‌ جدیدی‌ که‌ دخالت‌ مؤثرتر دولت در امور زیربنایی در بخش های آب، برق و انرژی را ضروری می دانست؛ همچنان‌ سبب‌ بوجود آمدن‌ طیف‌ وسیعی‌ از دستگاههای‌ اجرایی‌ موازی و مشترک‌ گردید که‌ به‌ نحوی‌ به‌ مسئله‌ تامین برق وآب (آشامیدنی،کشاورزی و سایر مصارف) مشغول بودند. اما مشکل اساسی این بود که این دستگاه ها از نظام و انسجام و هماهنگی خاصی برخوردار نبودند. به همین دلیل این معضل دولتمردان را برآن داشت تا با تاسیس یک سازمان که بتواند وظایف ارایه خدمات آب و برق را درسراسر کشور برعهده بگیرد؛ موافقت کنند و همین تفکر در نهایت منجر به‌تأسیس‌ «وزارت‌ آب‌ و برق»‌ شد.

لایحه قانون تاسیس وزارت آب وبرق مصوب بیست وششم اسفند 1342 در واقع نقطه پایانی به تمامی سرگردان هایی بود که هم مصرف کنندگان آب و برق داشتند و هم شرکت هایی که دراین زمینه فعالیت می کردند.
براساس این مصوبه وظایف اصلی این وزرات خانه عبارت بودنداز:

الف- نظارت بر منابع آب کشور و اجرای طرح های تامین آب و انتقال آنها به مراکز مصرف

ب- نظارت بر نحوه جاری شدن فاضلاب شهرها و واحد های صنعتی

ج- اجرای طرح های انتقال و توزیع برق درقالب ایجاد شرکت های برق منطقه ای و نظارت بر نحوه استفاده از برق

«وزارت آب وبرق» از سازمان آب تهران، بنگاه برق تهران، بنگاه مستقل آبیاری، اداره کل لوله کشی آب تهران، آب و برق خوزستان، آب و برق کرج و اداره حفاظت از تاسیسات سدهای لار و لتیان ویا سایرسازمان های دولتی که برای احداث و بهره برداری از سدها و منابع آب وبرق کشور به وجود آمده بودند؛ تشکیل شد. به این وسیله هم مصرف کنندگان آب و برق و هم شرکتها و سازمانهای متولی این دو صنعت صاحب یک وزارت خانه  با شرح وظایف مشخص شدند.

با تصویب قانون ایجاد «سازمان برق ایران» (مصوب 19/ 4 / 1346) وزارت آب و برق موظف به تشکیل شرکتهای برق منطقه ای جهت اجرای طرح های برق رسانی به سراسر کشور شد. همچنین تصویب قانون تاسیس «شرکت های بهره برداری از اراضی زیر سدها» در سراسر کشور در تاریخ 30/2/1347 وظایف وزارت آب و برق روز به روز کامل تر و مشخص تر می شد. پس از ایجاد «سازمان انرژی اتمی ایران» ،  قرارشد وظیفه  مطالعه و به کار گیری سایر انرژی های تجدید پذیر به وزارت آب و برق داده شود و به همین دلیل مقدمات تشکیل وزارت نیرو برای انجام کلیه امور مربوط به آب وبرق و انرژی های تجدیدپذیر به وجود آمد.

قانون تاسیس «وزارت نیرو» در بیست و هشتم بهمن 1353 به تصویب رسید که هدف آن حداکثر استفاده ازمنابع انرژی و آب کشور و همچنین تهیه و تامین انرژی و آب برای انواع مصارف عمومی شهروندان عنوان شد.

وظایف اساسی وزارت نیرو نوع گسترده و همه جانبه ای از وظایف وزارت آب وبرق پیشین بود. ازجمله مهم ترین این وظایف که در قانون تاسیس به آنها اشاره شده است؛ عبارتنداز:

الف- مطالعه و تحقیق درباره انواع انرژی و تعیین سیاست ها و اجرای برنامه های انرژی

ب‌-  سیاستگذاری، هماهنگی، نظارت وبهره برداری از شرکتها و موسساتی که وظیفه تولید، انتقال و توزیع انرژی درسراسر کشور را به عهده دارند.

ج‌-   مطالعه و شناخت منابع آب کشور و بهره برداری از آنها

د- احداث نیروگاههای برق و تاسیسات  تصفیه و آبرسانی در تمام نقاط کشور

ه- ساخت و تولید انواع کالاهای آب و برق

با تاسیس وزارت نیرو تمامی اختیارات وزارت آب وبرق به وزارت نیرو منتقل شد و حتی بر اساس ماده 9 این قانون سازمان انرژی اتمی ایران از سازمانهای زیرمجموعه وزارت نیرو محسوب شد و در اصلاح ماده 1 قانون وزارت نیرو در بیستم اردیبهشت 1357 ، احداث، تکمیل و بهره برداری از نیروگاههای اتمی نیز از وظایف اصلی وزارت نیرو تلقی شد. براساس ماده 8 این قانون شرکت ملی نفت ایران نیز موظف شد که برنامه های تولید، پالایش و توزیع نفت و گاز را دراختیار وزارت نیرو قرار دهد. هرچند پس از پیروزی انقلاب اسلامی و توجه به توسعه و ضرورت استفاده  گسترده ازانرژی اتمی، «سازمان انرژی اتمی» مستقل و از وزارت نیرو منفک شد.

درادامه تکمیل وظایف وزارت نیرو در بیست ونهم تیرماه 1354 قانون تشکیل «شرکت های تامین و توزیع آب و تاسیسات آب وفاضلاب شهرها» به تصویب رسید. بر اساس این قانون ایجاد شبکه های جمع آوری و دفع فاضلاب نیز با همکاری شهرداری ها یا بخش خصوصی برعهده وزارت نیرو گذاشته شد.

با وقوع انقلاب اسلامی ایران وتشکیل «شواری انقلاب جمهوری اسلامی ایران» ، با تصویب لایحه قانونی راجع به تغییرات وظایف وزارت نیرو مصوب بیست و یکم تیرماه 1359 بخشی از وظایف وزارت نیرو به سایرسازمانها یا وزارت خانه ها منتقل شد. براساس این لایحه تامین و توزیع آب آشامیدنی شهرها به استانداری و شهرداری ها منتقل شد. ادارات آبیاری و تشکیلات مربوط به آنها نیز به وزارت کشاورزی و عمران روستایی واگذار شد. بدین ترتیب یک بار دیگر وظایف وزارت نیرو دست خوش تغییر وتحول شد.

ایران یکی از کشورهایی است که از لحاظ موقعیت جغرافیایی در منطقه خشک و نیم خشک کره زمین قرارگرفته است، به همین دلیل موضوع آب همواره مورد توجه افکار عمومی قرار گرفته و نبود قانون مشخصی دراین زمینه موجب بروز مشکلات حقوقی می شد. با تصویب قانون توزیع عادلانه آب درتاریخ شانزدهم اسفند 1361حدود و اختیارات یکی از اساسی ترین وظایف وزارت نیرو که همواره با چالش عمومی روبرو بود، تعیین و مشخص شد. این قانون در پنج فصل و52 ماده و27 تبصره، وضعیت چگونگی حفاظت و بهره برداری از منابع آب و حتی فاضلاب را تشریح و هدفمند کرد. درهمین راستا نیز قانون تشکیل کمیته بزرگ سدهای بزرگ و کمیته ملی آبیاری و زهکشی با هدف تسهیل عضویت در کمیسیون های بین المللی و انجام مطالعات علمی در این زمینه در سوم تیرماه 1366 به تصویب رسید.

با پایان یافتن جنگ هشت ساله تحمیلی عراق بر علیه کشور ایران بازسازی و اجرای طرح های عمرانی شدت بیشتری گرفت و دولت و مجلس شورای اسلامی نیز توجه خود را به تصویب قوانین و اجرای طرح های عمرانی معطوف داشتند. وضعیت بهداشت محیط شهرها والزام و ضرورت جمع آوری، انتقال و ساماندهی فاضلاب و تاسیسات آب رسانی شهرها و واحدهای صنعتی، مقدمات تصویب قوانینی را دراین زمینه به وجود آورد. برهمین اساس قانون تشکیل «شرکت های آب وفاضلاب» درتاریخ چهارم اسفند 1369 تصویب و ابلاغ شد. براساس این قانون ایجاد وبهره برداری از شبکه های توزیع آب شهری وجمع آوری وانتقال وتصفیه فاضلاب شهرها برعهده شرکت های مستقلی با عنوان شرکت های آب وفاضلاب استانی که زیر نظر وزارت نیرو انجام وظیفه می کنند؛ گذاشته شد.

بخشی از امورات عمرانی مربوط آبرسانی روستا ها وجمع آوری و دفع فاضلاب های روستایی هنوز تا این تاریخ دراختیار وزارت نیرو قرار نگرفته بود و کماکان برعهده وزارت جهاد سازندگی بود. به منظور یکپارچه سازی وظایف و واگذاری کلیه خدمات آب و برق به مردم ایران، بنا به تصویب هیئت وزیران در مردادماه 1381 وظایف آب وفاضلاب های روستایی نیز به وزارت نیرو واگذار شد. همچنین برق رسانی به روستاها نیز برعهده وزارت نیرو گذاشته شد.

 به این وسیله کلیه وظایف تامین وآبرسانی به شهرها و روستاها، ایجاد شبکه ها وتصفیه خانه های فاضلاب شهری و روستایی و تامین وتوزیع برق به شهرها و روستاها، ومطالعه واستفاده از انرژی های تجدید پذیر ازجمله اساسی ترین وظایف وزارت نیرو است که هم اکنون در حال انجام است.

 توسعه جمعیت، تکثر شهرها و لزوم توجه به تجهیز روستاها از یکسو و تحولات و تغییرات شتابنده فن آوری از سویی دیگر موجب می شود که ساختار سازمانی دولت و به تبع آن وزارت خانه ها در دوره های متوالی دستخوش تغییرات شود. اما وزارت نیرو درگذر زمان تا سال 1386 وظایف و ماموریت هایی را دارد که دراین متن به آنها اشاره شده است.

شرح وظایف

وظایف وزارت نیرو در قانون تاسیس آن که درتاریخ 28/11/1353 به تصویب مجلس سنای وقت رسید، مشخص شده است. اما با گذشت زمان و وقوع انقلاب اسلامی ایران دربیست ودوم بهمن ماه سال هزاروسیصدوپنجاه وهفت و سایرقوانین اصلاحیه که در تاریخچه به آنها اشاره شد؛ دچار تغییرات شده است. ولی هم اکنون(سال 1386 ) شرح وظایف وزارت نیرو در شش محور قابل تعریف است.

الف - بخش آب:

1- اجرای طرح های ذخیره سازی، تامین وانتقال آب برای مصارف خانگی، کشاورزی، عمومی، تجاری وصنعتی

2- حفاظت، کنترل وبهره برداری از منابع آب های سطحی و زیرزمینی( رودخانه ها، سواحل، تالاب ها، دریاچه ها، چشمه ها، نهرها، کانالهای آب، قنوات، چاه ها وسایرمنابع آب)

3-  تدوین وتنظیم پیش نویس قوانین و لوایح پشنهادی مربوط به منابع آب به دولت و مجلس 

4-    تلاش جهت مطالعه وعضویت در کمیته وکنوانسیون های جهانی درزمینه آب

5-  سیاستگزاری، برنامه ریزی وارایه راهکارهای مناسب جهت اجرای طرح های مربوط به منابع آب کشور در قالب قوانینی وبرنامه های دولت

6- برنامه ریزی وانجام طرح های تحقیقاتی و پژوهشی منابع آب وتامین نیروی انسانی متخصص  و آموزش و تربیت آنان.

7- هماهنگی، نظارت وارزیابی فعالیت شرکت های زیرمجموعه درپیشبرد اهداف کلی منابع آب کشور.

8 - جذب سرمایه های داخلی وخارجی وایجاد زمینه مناسب برای جلب مشارکت های مردمی وبخش خصوصی دراجرای طرح های آب در کشور

ب- بخش آب و فاضلاب:

1- سیاستگزاری، برنامه ریزی، اجرا وتوسعه طرح های آبرسانی، تصفیه و توزیع آب شهری و روستایی

2- سیاست گزاری، برنامه ریزی، اجرا وتوسعه طرح های جمع آوری، انتقال وتصفیه  پساب های صنعتی، شهری و روستایی

3- تدوین وتنظیم پیش نویس قوانین ولوایح پیشنهادی مربوط به تعرفه های آب بها وفاضلاب و حق اشتراک آب و فاضلاب به صورت سالیانه به دولت ومجلس واجرای آنها 

4- انجام امور تحقیقاتی مرتبط با فعالیت شرکتهای آب و فاضلاب و هماهنگی و برنامه ریزی آموزشی بمنظور ارتقاء سطح علمی کارکنان شرکتهای آب و فاضلاب

5- عضویت درکنفرانس ها وانجمن های جهانی به منظورکسب وتبادل اطلاعات تخصصی وانجام مطالعات، پژوهشها وتهیه طرح های آب وفاضلاب.

 6- تهیه استانداردها و رویه های اجرایی مربوط به امورآب وفاضلاب شهری بمنظور ارایه خدمات بهتربه مشترکین، استفاده بهینه ازامکانات، کنترل کیفی پساب خروجی ازتصفیه خانه های فاضلاب براساس استانداردهای سازمان حفاظت محیط زیست

7-  هماهنگی، نظارت وارزیابی فعالیت شرکت های زیرمجموعه درپیشبرد اهداف کلی آب و فاضلاب کشور.

اهداف

وزارت نیرو یکی از مهمترین وزارت خانه های اقتصادی دولت محسوب می شود. میزان اعتبارات سالیانه این وزارت خانه به طور طبیعی چند برابر برخی از وزارت خانه ها است. اهمیت تامین و توزیع آب و برق با کیفیت مطلوب که از حیاتی ترین نیازهای جامعه است، مهمترین هدف این وزارت خانه محسوب می شود. اما می توان مهمترین اهداف وزارت نیرو را به شرح زیر در چند محور ذکر کرد:

1- حفاظت، نگهداری، بهره برداری و بهبود کمی و کیفی منابع آب های سطحی و زیرزمینی.

2- رضایت و اقناع مردم با تامین، تصفیه و توزیع مناسب آب بهداشتی سالم و دائمی برای انواع مصارف.

3- بالابردن بهداشت محیط شهرها و روستاها با طراحی و اجرای شبکه های جمع آوری و تصفیه خانه های فاضلاب.

4- تامین نیازهای انرژی با کیفیت مطلوب و تمام وقت برای انواع مصارف شهروندان

5-  دیدگاه بلند مدت (دورنگر) به صیانت از منابع آب و انرژی و انتقال آن به نسل های آینده